بارداری و ۹ تغییر که در دوران بارداری رخ می دهد

بارداری در مادران سالم اتفاقی است که میتواند خیلی ساده, آسان و طبیعی انجام گردد.

معمولا پس از لقاح تغییراتی در بدن مادر رخ میدهد تا مادر را برای بارداری, زایمان و شیردهی آماده کند.
تغییرات هورمونی, متابولیکی, فیزیولوژیکی و روانی بسیاری در مادر رخ میدهد.
خیلی از این تغییرات در هفته های اول رخ میدهد.
ترشح هورمون ها باعث میشود که  متابولیسم مادر را که تا یک هفته پیش با یک پایه دیگر انجام میشده در بارداری با یک پایه دیگر انجام گردد. پس بدن باید خودش را آماده کند تا با این متابولیسم تنظیم گردد.
از لقاح تا شیردهی نزدیک سه سال طول میکشد تا بدن مادر دوباره خودش را پیدا کند.

۱ تغییرات هورمونی :

هورمون هایی که تنها در بارداری ترشح میشوند, هورمون جفتی و لاکتوژن ها هستند که باعث ایجاد تغییرات هستند.
هورمون های دیگر استروژن و پروژسترون هستند که در بارداری سطحشان افزایش پیدا کرده و تاثیرات مختلفی بر روی مادر, جفت و جنین دارند.
به طور مثال پروژسترون باعث شل شدن دیواره رحم میشود و در نتیجه امکان فضا برای بزرگ شدن رحم و رشد جنین میگردد.
در نتیجه تاثیر پروژسترون ماهیچه های صاف دستگاه گوارش شل میشوند و کاهش حرکات دودی روده و ایجاد یبوست که باعث افزایش بازجذب ریزمغذی هایی مثل کلسیم, آهن میگردد.
(یبوست از عوارض طبیعی بارداری است)

۲ تغییرات متابولیکی :

سه ماهه اول بارداری از نظر دریافت کالری تفاوتی با دوران غیر از بارداری ندارد.
متابولیسم پایه از ماه چهارم تا پایان بارداری به میزان ۱۵-۲۰% افزایش می یابد.
از ریزمغذی های موثر بر متابولیسم پایه ید است که نقش مهمی در رشد و تکامل جنین دارد.

۵۰-۷۰% انرژی مورد نیاز جنین از گلوکز تامین میگردد پس در رژیم غذایی مادر باید توجه داشت که کربوهیدرات به جهت نیاز جنین هرگز محدود نشود.

۳ تغییرات وزن مادر :

از شاخص های مهم برای سلامت جنین تغییرات وزنی مادر است, وزن قبل بارداری, روند وزن گیری و میزان افزایش وزن بسیار مهم است.
میزان افزایش وزن در دوران بارداری با وزن هنگام تولد نوزاد, ارتباط مستقیم دارد.
حدود ۴۰% افزایش وزن مربوط به جنین و ۶۰% برای مادر است.
این افزایش وزن به دوبخش میتوان تقسیم کرد :
۱- جنین, جفت, مایع آمینوتیک برای جنین
۲- رشد بافت های مادر برای بارداری و آمادگی شیردهی

۴ تغییرات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی :

افزایش حجم خون اولین اتفاقی است که می افتد که باعث کاهش غلظت یکسری فاکتورهای خونی از جمله هموگلوبین, آلبومین, یکسری پروتئین های سرم  و ویتامین های محلول در آب میشود. در مقابل باعث افزایش غلظت سرمی ویتامین های محلول در چربی و سایر اجزای چربی مانند تری گلیسیرید و کلسترول است.

کاهش غلظت آلبومین سرم معمولا باعث تجمع مایع خارج سلولی (ادم مختصر ) میشود.
ادم مختصر در سراسر بدن که ابتدا در پشت دست و صورت و پا دیده میشود ، که کاملا طبیعی است.

۵ تغییرات عملکرد قلبی عروقی و ریوی :

برون ده قلبی در بارداری افزایش میابد. اندازه قلب ۱۲% بزرگتر میشود که یکی از دلایل تپش قلب است.
فشار خون دیاستولیک در سه ماه اول و سه ماهه دوم بارداری به علت گشاد شدن عروق محیطی کاهش میابد و در سه ماهه سوم  به میزان پیش از بارداری برمیگردد.
ادم (edema) در اثر فشار رحم به سیاهرگ زبرین به وجود می آید که باعث احتباس مایع خارج سلولی در اندام انتهایی و در نتیجه ورم میگردد.

به مرور با رشد و تکثیر جنین, رحم بزرگ میشود و در نتیجه آن دیافراگم به طرف بالا کشیده میشود و باعث کاهش ظرفیت ریوی و تنفسی میشود که موجب کوتاه نفس کشیدن و به نفس نفس افتادن میشود.
و مادر به علت رشد رحم و فشار دیافراگم, احساس تنگی نفس میکند.

۶ تغییرات عملکرد دستگاه گوارش :

در سه ماهه اول به علت تهوع و استفراغ اشتها کم میشود ولی بعد به مرور این حالات رفع میشود و اشتهای مادر بازمیگردد.
البته در برخی کیس ها مادر دچار اشتها کاذب شده و با پیشرفت بارداری اشتها افزایش میابد و مادر دچار اضافه وزن بی رویه میشود.

تمایل یا تنفر از غذا به علت کاهس حس شوری است.

ایجاد یبوست نیز از عوارض کاملا طبیعی است که در تغییرات هورمونی به آن اشاره شده است.
تغییر شایع و آزار دهنده گوارشی بعدی ریفلاکس و ترش کردن است که بسیاری از بارداران از این حالت شکایت میکنند. رفلاکس به علت شل شدن دریچه پایینی مری و فشار رحم به معده است که در نتیجه مواد از معده به مری وارد مشود و باعث استفراغ, ترش کردن و حالتی سوهاضمه برای مادر میشود.

۷ تغییرات عملکرد کلیه :

از نظر طولی و عرضی کلیه بزرگتر شده و جریان خون کلیوی ۲۵-۵۰% افزایش یافته اما تغییری در دفع ادرار روزانه رخ نمیدهد.
آن تکرر احساس دفع ادرار به ویژه در اواخر بارداری به علت فشار رحم بر مثانه است.

۸ تغییرات در پوست :

در برخی افراد لکه های مایل به قهوه ای و نامنظم غالبا در صورت و گردن  ایجاد میشود که بعد زایمان به مرور کم رنگ شده و از بین میروند.
علت آن اثر تحریکی استروژن و پروژسترون بر ملانوسیت ها (سلول های تولید کننده رنگ دانه ) و تغییر رنگ آنهاست.

و یا در برخی افراد ترک خوردن پوست و ایجاد خطوط نامنظم بر روی پوست ممکن است ایجاد شود.

۹ تغییرات سیستم عصبی مرکزی :

از هفته ۱۲ بارداری ممکن است مادر دچار به سختی به خواب رفتن, پریدن در طول خواب و یا آشفتگی خواب شود.
فشار رحم به ریه و قلب, کاهش ظرفیت تنفسی از علل عدم خواب راحت است.

در سه ماهه سوم کاهش حافظه و عدم تمرکز ممکن است رخ دهد که با زایمان رفع میشود. بهم ریختگی هورمون ها حتی باعث تبدیل شدن این حالت به افسردگی پس از زایمان شده که شرایط محیطی و همراهی و همدلی پدر بسیار در رفع این حالت کمک کننده است.